Dünya ısındı, ABD kavruldu

Başak Nur GÖKÇAM

Dünya giderek ısınıyor. Avrupa Birliği’ne (AB) bağlı Copernicus İk­lim Değişikliği Servisi’nin ve­rilerine göre geçtiğimiz hazi­ran ayında sıcaklık, 1850-1900 yılları arasındaki ortalama sı­caklığa kıyasla 1,5 derece daha arttı. Böylece 2024’ün haziran ayı, art arda en sıcak 12’nci ay olarak kayıtlara geçti. Dünya genelinde son 12 ayın ortala­ma sıcaklığı, 1991-2020 yılları ortalamasına göre 0,76 derece üzerinde seyrediyordu. Eldeki veriler ışığında 2020 yılından sonra yaşanan gezegendeki sı­caklık artışı, küresel ısınma­nın hızını da gözler önüne ser­miş oldu.

Gezegende yaşanan sıcak­lıklardan son günlerde en faz­la etkilenen ülkelerden biri de Amerika Birleşik Devletle­ri (ABD) oldu. ABD’de yakla­şık 130 milyon kişi olağanüs­tü sıcaklıklara karşı uyarılır­ken, ülkenin bazı yerlerinde sıcaklık 50 dereceyi aştı. Ari­zona’da bir çocuk aşırı sıcak nedeniyle hayatını kaybeder­ken, meteorologlar ise Death Valley’deki sıcaklıkların 53 dereceye kadar ulaşabileceği uyarısında bulundu. ABD’nin batı eyaletlerinde büyük or­man yangınlarına sebep olan aşırı sıcak havanın, gelecek haftada da devam edeceği be­lirtiliyor. Bilim insanları, aşı­rı sıcakların iklim değişikliği nedeniyle daha yaygın ve yo­ğun hale geldiğini söylediler.

Ölüm Vadisi 51 dereceyi gördü

Kaliforniya’daki Palm Springs 51 dereceye ulaşarak tüm zamanların sıcaklık re­korunu kırarken, Oroville’de çıkan ve Kaliforniya’nın 3 bin 789 dönümlük alanına yayı­lan Thompson Yangını nede­niyle de binlerce kişinin tahli­ye edildiği, 25 yapının ise yok olduğu belirtildi. Yaşanan fe­lakete ilişkin değerlendirme­de bulunan Kaliforniya Vali­si Gavin Newsom, aşırı sıcağı ‘bir hava katili’ olarak yorum­ladı. Öte yandan dünyanın en sıcak yerlerinden biri olarak bilinen ve sıcaklık rekorları­na ev sahipliği yağan ABD’nin Kaliforniya eyaletindeki De­ath Valley (Ölüm Vadisi) ha­va sıcaklığı 51 dereceyi gördü.

Aşırı sıcaklar Avrupa’yı da etkisi altına aldı

Copernicus İklim Değişik­liği Servisi’nin verilerine göre Haziran 2024’teki ortalama Avrupa sıcaklığı, 1991-2020 Haziran ortalamasının 1,57°C üzerindeydi ve yaşanan bu sı­caklık, 20224 haziran ayını Avrupa için kayıtlardaki en sıcak ikinci haziran ayı yaptı. Avrupa sıcaklıkları, güneydo­ğu bölgeleri ve Türkiye’de or­talamanın üzerindeydi ancak batı Avrupa, İzlanda ve kuzey­batı Rusya’da ortalamaya ya­kın veya altındaydı.

Haziran 2024’te hava sıcak­lıkları, Kıbrıs, Yunanistan ve Türkiye’de meydana gelen sı­cak hava dalgalarını yansı­tarak, Güney İtalya, Güney­doğu Avrupa ve Türkiye’de 1991-2020 ortalamalarının oldukça üzerindeydi. Birçok yerde 40°C’nin üzerinde sı­caklıklar kaydedildi ve Ati­na, 1860›a kadar uzanan bir veri kaydında en sıcak Hazi­ran ayını yaşarken, Yunanis­tan 2010›dan bu yana en sıcak Haziran ayını yaşadı.

Doğu Avrupa›nın çoğu ve Fennos­kandinavya da ortalamanın üzerinde sıcaklıklar yaşadı. Buna karşılık, Portekiz, İs­panya , İrlanda ve Birleşik Krallık dahil olmak üzere Batı Avrupa›nın birçok bölgesinde ortalamaya yakın veya ortala­manın altında sıcaklıklar ya­şandı ; Birleşik Krallık’taki or­talama sıcaklık, haziran ayın­daki değişkenliği maskeledi. İzlanda ve Kara Denizi yakın­larındaki kuzeybatı Rusya’da­ki bir bölge de ortalamanın al­tında sıcaklıklara sahipti.

Alışılmadık derecede yüksek seviye

Avrupa dışında, sıcaklık­lar en çok doğu Kanada, batı Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika, Brezilya, kuzey Si­birya, Orta Doğu, kuzey Afri­ka ve batı Antarktika’da orta­lamanın üzerindeydi. Sıcak­lıklar doğu ekvatoral Pasifik’te ortalamanın altında yaşandı ve bu da gelişmekte olan bir La Niña sıcaklarına işaret et­ti. Ancak okyanus üzerindeki hava sıcaklıkları birçok bölge­de alışılmadık derecede yük­sek bir seviyede kaldı. Doğu Hindistan, en sıcak haziran gününün kaydedildiği Pakis­tan ve Kore gibi ülkeler de sı­cak hava dalgalarından muz­darip oldu.

New York’taki köprü açık vaziyette kilitli kaldı

Yaşanan aşırı sıcaklıklar, ABD’nin New York kentinde Bronx ile Manhattan’ı birbirine bağlayan Harlem nehri üzerindeki açılır kapanır 3. Cadde Köprüsü’nün işleyişini de olumsuz etkiledi. Köprüdeki çelik unsurlar, sıcak hava nedeniyle genişlerken, açık haldeyken kilitleme mekanizması sıkışıp kaldı. Duruma müdahale etmek isteyen itfaiye botları, çeliği soğutmak için nehirden köprüye su püskürttü. New York şehrinin ise 35 derece sıcaklık ile yılın en yüksek seviyesini gördüğü belirtildi.

Su sıcaklığı en yüksek seviyeyi gördü

Yeni Zelanda’da okyanus ve kıyılardaki su sıcaklığının, kaydedilmeye başlandığı 1982’den bu yana, 2022-2023 döneminde en yüksek seviyeye çıktı. Stats NZ, okyanus ve kıyı suyu sıcaklıklarına ilişkin 1982-2023 yıllarındaki verileri güncelledi. Yeni Zelanda’daki Ulusal Atmosfer ve Su Enstitüsünden (NIWA) alınan veriler, sıcaklıkların kaydedilmeye başlandığı 1982’den beri en yüksek yıllık sıcaklık seviyesine son 2 yılda ulaşıldığını gösterdi. 1982’den bu yana okyanus yüzeyi sıcaklıklarında her 10 yılda bir 0,16 ila 0,26 derece, kıyı sularında ise 0,19 ila 0,34 derece sıcaklık artışı gözlemlendiği bildirildi.

Mercan resifleri yok olabilir

Copernicus İklim Değişimi Servisi Direktörü Carlo Buontempo, The Guardian gazetesine verdiği demeçte, iklim değişimi devam ettikçe sıcaklıkta yeni rekorlar kırılacağına işaret ederek, sera gazları atmosfere ve okyanuslara salındıkça bu sürecin kaçınılmaz olduğunu ifade etti.Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) son raporuna göre, 1,5 derecelik sıcaklık artışı tropikal mercan resiflerinin yüzde 70 ile 90’ını yok edebilirken, 2 derecelik ısınma resiflerinin ise tamamının yok olmasına neden olabileceği belirtildi.